Kim jest tłumaczeniowy ninja, w czasie rzeczywistym przekładający słowo mówione?

Sukces każdego spotkania międzynarodowego, którego uczestnicy nie mówią jednym wspólnym językiem, w ogromnej mierze  zależy od jakości tłumaczenia.

Kim są, ludzie których głosy słyszysz w słuchawkach na międzynarodowych spotkaniach i konferencjach? To zawodowi tłumacze, gdyż praca ta, to nie zadanie dla osoby, która tylko „zna dobrze” jakiś język obcy.

            Profesja

Tłumacz konferencyjny musi znać w stopniu doskonałym oba języki: obcy (często zna więcej niż jeden) i swój ojczysty i to na poziomie, na jakim komunikują się eksperci w poszczególnych dziedzinach. Musi znać dobrze słownictwo fachowe w dziedzinie, jakiej dotyczy konferencja, a ponadto musi posiadać umiejętność jednoczesnego słuchania, przetwarzania informacji  i mówienia – to umiejętność rzadka, wymagająca pewnych predyspozycji, a następnie długiego ćwiczenia i doskonalenia. O ile osoby wykonujące zawodowo tłumaczenia pisemne można w Polsce liczyć w tysiącach, o tyle tłumacz symultaniczny to zawód wykonywany przez kilkaset osób w Polsce.

            Wykształcenie

Dróg do tego zawodu jest wiele, wszystkie rozpoczynają się od osiągnięcia doskonałości w posługiwaniu się językiem ojczystym i (co najmniej jednym) językiem obcym, do czego prowadzą studia uniwersyteckie. Wśród tłumaczy konferencyjnych znajdują się zarówno absolwenci kierunków filologicznych i lingwistyki stosowanej, jak i absolwenci innych, nawet niezwiązanych z językami kierunków, którzy umiejętności tłumaczenia symultanicznego zdobywali w toku dalszej nauki. Wiele uczelni oferuje oprócz studiów magisterskich w zakresie tłumaczeń, także studia podyplomowe ze specjalizacją tłumaczenia konferencyjne.

            Inne umiejętności oprócz doskonałej znajomości języków i kultury

Jakie inne umiejętności  – oprócz doskonałej znajomości obu języków i kultur, musi posiadać tłumacz konferencyjny? Przede wszystkim jest to systematyczne trenowana umiejętność jednoczesnego słuchania, przetwarzania informacji i mówienia, szybki refleks, zdolność zapamiętywania długich fragmentów wypowiedzi, umiejętność pracy w warunkach dużego stresu, odporność na zmęczenie, dobra dykcja i prawidłowa emisja głosu, wysoka kultura osobista, znajomość zasad savoir-vivre i protokołu dyplomatycznego.

            Specjalizacje i kształcenie ustawiczne

Kongres kardiochirurgów, sympozjum na temat zastosowania badań petrofizycznych w poszukiwaniach węglowodorów, konferencja na temat prawa dotyczącego materiałów wybuchowych, spotkanie z autorem bestsellerowej książki dla młodzieży – wszędzie tam spotkać możemy tłumaczy przekładających słowa ekspertów w bardzo wąskich dyscyplinach. Jak ogarniają taką ilość wiedzy i fachowego słownictwa? Przede wszystkim tłumacze się specjalizują, przez lata budują swoją bazę wiedzy w poszczególnych dziedzinach. Czytają fachowe książki i prasę branżową, uczestniczą w warsztatach dokształcających organizowanych przez stowarzyszenia tłumaczy oraz zjazdach międzynarodowych. Ponadto, do każdego zlecenia bardzo gruntownie się przygotowują: czytają przesłane im materiały, szukają informacji na stronach internetowych poświęconych danej tematyce i tworzą glosariusze terminologii, którą stosować będą przy danym zleceniu.

             Stowarzyszenia Tłumaczy i kodeks etyczny

Niemal w każdym kraju istnieją stowarzyszenia tłumaczy, których rolą jest zarówno reprezentowanie interesów tłumaczy wobec organów państwa i opinii publicznej, jak i dbanie o wysokie standardy na rynku tłumaczeniowym i przestrzeganie zasad etyki zawodowej. Istnieją również stowarzyszenia międzynarodowe zrzeszające tłumaczy z całego świata. W Polsce tłumacze konferencyjni mają swoją sekcję w Stowarzyszeniu Tłumaczy Polskich, wielu należy także do Polskiego Towarzystwa Tłumaczy Przysięgłych i Specjalistycznych i powstałego niedawno Polskiego Stowarzyszenia Tłumaczy Konferencyjnych. Na szczeblu międzynarodowym tłumacze konferencyjni zrzeszeni są w International Association of Conference Interpreters (AIIC) oraz w sekcji tłumaczy ustnych International Association of Professional Translators and Interpreters.

            Członkostwo w stowarzyszeniach tłumaczy

Każda organizacja ma swoje własne, rygorystyczne kryteria przyjmowania członków, na ogół konieczne jest udokumentowanie wykształcenia i określonej ilości lat pracy jako tłumacz, a często także rekomendacje od innych członków tej samej organizacji.

            Kodeks etyczny

Każde stowarzyszenie tłumaczy posiada uchwalony kodeks etyczny, do którego przestrzegania zobowiązani są jego członkowie. Kodeksy te regulują takie zagadnienia jak profesjonalizm, uczciwość, poufność,  a także warunki pracy tłumaczy. Typowe postanowienia kodeksów etycznych to zapewnienie całkowitej poufności informacji uzyskanych w trakcie wykonywania pracy, zakaz wykorzystywania do własnych celów informacji poufnych uzyskanych w trakcie wykonywania pracy tłumacza, obowiązek zachowania bezstronności w tłumaczeniu, przyjmowanie wyłącznie zleceń leżących w kompetencjach danego tłumacza, unikanie nieuczciwej konkurencji, obowiązek doskonalenia kwalifikacji zawodowych. Członkowie stowarzyszenia zobowiązują się do przestrzegania tych postanowień, a za złamanie kodeksu etycznego grozi usunięcie ze stowarzyszenia.